วัดลี ตั้งอยู่ที่บ้านหล่ายอิง ใกล้กับโรงเรียนเทศบาล 3 ตำบลเวียง เป็นวัดเก่าแก่ที่สำคัญของเมืองพะเยา สร้างเมื่อปี พ.ศ. 2038 ตรงกับสมัยของ พระเจ้ายอดเชียงราย กษัตริย์แห่งอาณาจักรล้านนา โดยสร้างถวายแด่พระเจ้ายอดเชียงรายกษัตริย์เมืองเชียงใหม่

คำว่า “ลี” เป็นคำไทยโบราณทางภาคเหนือ หมายถึง “ตลาด” หรือ “ย่านชุมชนค้า” วัดลีจึงหมายถึงวัดที่อยู่ในย่านตลาดหรือใจกลางเมืองพะเยาในอดีต ภายในวัดมีทั้ง ปูชนียสถานสำคัญ เช่น องค์พระธาตุวัดลี และ พิพิธภัณฑ์เวียงพยาว ที่รวบรวมประวัติศาสตร์ของเมืองพะเยาไว้อย่างครบถ้วน

องค์พระธาตุวัดลี
มีรูปทรงเป็นเจดีย์แบบ ล้านนาแท้ ลักษณะเด่นคือเจดีย์ทรง แปดเหลี่ยมยกเก็จย่อมุม ซึ่งนิยมในยุคหลังของอาณาจักรล้านนา โครงสร้างประกอบด้วยฐานเขียงขนาดใหญ่ รองรับฐานบัวลูกแก้วและชุดย่อมุมได้อย่างงดงาม องค์ระฆังมีขนาดไม่ใหญ่มากแต่สมส่วนตามแบบศิลปะล้านนา โดยยังอยู่ในสภาพสมบูรณ์เพราะไม่เคยถูกลักลอบขุดค้น

พิพิธภัณฑ์เวียงพยาว
ตั้งอยู่ภายในบริเวณวัด เป็นศูนย์กลางการเก็บรวบรวมโบราณวัตถุ เครื่องใช้ และพระพุทธรูปหินทรายจำนวนกว่า 10,000 ชิ้น ที่ค้นพบในเขตเมืองพะเยาและพื้นที่ใกล้เคียง ภายในพิพิธภัณฑ์จัดแสดง พระพุทธรูปหินทรายสกุลช่างพะเยา ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เช่น

• พระพักตร์รูปไข่เรียวยาว

• พระเนตรเรียวรี

• พระโอษฐ์ยิ้มละไม

• ศิลปะเรียบง่ายแต่สง่างาม สะท้อนภูมิปัญญาช่างท้องถิ่นในยุคล้านนา

นอกจากนี้ ยังจัดแสดงเครื่องมือโบราณ เครื่องใช้ในวิถีชีวิต และชิ้นส่วนสถาปัตยกรรมเก่าของเมืองพะเยา ทำให้พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เปรียบเสมือน “คลังประวัติศาสตร์ของเมืองพะเยา” ที่ผู้มาเยือนไม่ควรพลาด

รถยนต์ส่วนตัว:

• ตั้งอยู่ที่บ้านหล่ายอิง ในตำบลเวียง เข้าได้จากซอยย่อยจากถนนสายหลักของตัวเมือง (ถนนวัดลี ซอย 1)

• จุดสังเกต:วัดอยู่ใกล้กับโรงเรียนเทศบาล 3

รถรับจ้าง/เดินเท้า:

• เนื่องจากวัดอยู่ในเขตตัวเมือง สามารถใช้บริการรถรับจ้าง หรือเดินเท้าได้หากพักอยู่ในย่านใกล้เคียง เช่น ย่านประตูชัย หรือย่านถนนท่ากว๊าน

• ควรวางแผนการเดินทางตามเวลาทำการของพิพิธภัณฑ์เวียงพยาว

• สังเกตความงดงามและเอกลักษณ์ของพระพุทธรูปหินทรายสกุลช่างพะเยา

• ให้ความสำคัญกับรายละเอียดของฐานและมุมย่อขององค์พระธาตุวัดลี ซึ่งสะท้อนศิลปะล้านนาแท้

• หากสนใจเรียนรู้เชิงลึกเกี่ยวกับเมืองพะเยา แนะนำให้เข้าชมพิพิธภัณฑ์พร้อมมัคคุเทศก์ท้องถิ่น

ค่าเข้าชม:

• ไม่เสียค่าเข้าชม (สำหรับวัด)

เวลาเปิด–ปิด:

• วัดลี: เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 06:00 น. – 18:00 น.

• พิพิธภัณฑ์เวียงพยาว: เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 09:00 น. – 15:00 น. (ควรโทรศัพท์สอบถามก่อนเข้าชม)